Ook 2021 was weer geen normaal jaar te noemen. Na 2 droge jaren was 2021 weer heel nat. In 2021 viel er maar liefst 100 à 200 l meer dan gemiddeld en dat heeft effect op de spruitkoolteelt. Tine Maes en Rudi Vandewiele van TACO volgen de situatie voor België nauw op en konden op de ‘Studieavond spruitkool’ een goed overzicht geven van het jaar. Het staat vast dat er in het algemeen 2.000 kg per ha minder spruiten werden geplukt dan vorig jaar. “Het areaal steeg wel met 12 %, en de totale productie zal bijna 100.000 ton bedragen”, geeft Vandewiele mee. “Op dit moment is er te veel productie, we moeten gaan naar een kleiner areaal spruitkool.”
In Europa is het grootste areaal spruiten nog steeds in België. In Europa ligt 12.000 ha aan spruiten, waarvan 4.300 ha in België. 3.900 ha daarvan ligt in West-Vlaanderen. De overige spruitkool is te vinden in Mechelen en in Limburg.
Uitplanten niet altijd evident
In februari was er sprake van een 10 dagen durende vorst. Die was goed voor de grondstructuur, zeker in de polders en in zware gronden waar er veel spruiten staan. De spruiten die nog aanwezig waren op het veld vertoonden hierdoor wel wat uitwendige schade. “Het ging dan vooral over de spruiten voor de versmarkt”, aldus Maes.
Het uitplanten van de vroegste rassen ging vlot, aangezien het voor een periode droog weer bleef. V
Heel nat, goede groei
Toch wel wat problemen
Goede groei in augustus
Veel koolvlieg
In juli, augustus en september telden de proefcentra veel koolvliegen. Toch was er weinig schade op de spruit gemerkt. Koolvliegaantasting wordt dikwijls verward met glazigheid. “Het is belangrijk bij hoge tellingen om te vermelden dat er een nieuwe lokstof gebruikt werd ten opzicht van vroeger. Het wil dus niet direct zeggen dat de druk van koolvliegen hoger was dan andere jaren.”
Glazigheid gaat over tot volledige rotting. Bij koolvlieg zouden er gaatjes te zien zijn, waarbij het wormpje er nog in kan zitten.
Slakken en echte meeldauw in september
Weelderige, lange gewassen
Door de goede groei waren de gewassen weelderig gegroeid. In september en oktober waren bij verscheidene percelen de rijen niet meer zichtbaar. “Dan was de koppen uitsnijden de beste methode. Er is ook vroeg getopt geweest, maar dan nog moet de groei in het oog worden gehouden. Soms werd er immers een zware plantkop vastgesteld.”
Van oktober tot in januari was er in het algemeen weer veel sprake van regen. “Er was ook weinig zon en veel donkere dagen, waardoor er weinig groei was. Op het einde van 2021 was er sprake van achteruitgang in kwaliteit en opbrengst, doordat er veel water bleef staan op de percelen.”
Bepaalde regio’s kregen inderdaad te veel water, waardoor de wortel afsterft, en dat is nadelig voor de stevigheid en de kwaliteit. Er was sprake van meer legering, want de planten waren gemiddeld 20 cm langer. “Dat komt niet door de bemesting, want er werd minder bijbemest dit seizoen. Veel velden werkten al goed met startbemesting. Het niet kunnen aanaarden was duidelijk een probleem: eens de spruitkool op tafelhoogte is, kan je die in december niet meer rechthouden. Volgend jaar moet toch wat korter op de bal gespeeld worden om aan te aarden. Anderzijds was de stikstof al opgebruikt, de nood aan extra stikstof werd duidelijk half november-begin december. Er was weinig groei, waardoor opbrengst daalde”, wordt verklaard.
Begin 2022 heel wat oogst
Bij de oogst eind 2021 en begin 2022 werd opgemerkt dat die niet altijd vlot verliep. Vandewiele: “De afstelling van de plukkop is belangrijk. Een slechte afstelling zorgt ervoor dat er minder opbrengst is, wat zijn weerslag heeft op de financiële opbrengst. Controleer die afstelling het liefst dagelijks.”
Dit jaar werd in januari nog 30% van het areaal geoogst. “Het was een slijtageslag, vooral door veroudering van het gewas. Er waren gele en grauwe bladeren te zien, ook bij rassen die dat normaal niet vertonen. Dat had te maken met te veel regen, wortelafsterfte en geen energie. Later geplante spruiten zoals Profitus hadden problemen met recht blijven. De spruiten waren opvallend grof, wat komt door het minder aantal spruiten”, geeft Vandewiele mee. “Het uitleeswerk neemt wel toe, zo’n lasertoestel is interessant. Na nieuwjaar neemt de bruto-opbrengst toe, maar netto was die gedaald, omdat stukken niet geoogst konden worden door nattigheid. Ook spuitrijen konden moeilijk worden geoogst.”
Tips voor 2022
- Hou er rekening mee dat kosten stijgen, er zal dus minder geproduceerd moeten worden en de teelt moet worden geoptimaliseerd.
- Wacht niet met schoffelen, in 2021 pakte dat minder goed uit. In de toekomst kies je om aan te aarden beter voor loonwerk. Gelegerde spruiten oprapen kost achteraf meer.
- Kies voor gemakkelijk groeiende rassen, en niet voor rassen die veel stikstof nodig hebben.
Het aantal telers zakt elk jaar. Terwijl er in 2013 nog sprake was van 114 telers, waren er dat in 2021 nog 80. Als je naar de contractprijzen kijkt vanaf 2013, is er sprake van een daling na 2014 en 2017. Hilde Dhuyvetter van Ingro vertelt: “Het gaat dan net om de jaren waarin er meer dan de gecontracteerde hoeveelheden geproduceerd werd. De hoogste productie was echter in 2020 en 2021, met bijna 70.000 ton. Toen ook waren de contractprijzen hoog, met bijna 375 euro per ton. Per contractseizoen was er een grote stijging sinds 2017.”
In 2021 zijn de geleverde hoeveelheden onder de contracthoeveelheden gebleven, en dat was al geleden van in 2016. Ongeveer 97% van de contracthoeveelheid werd geleverd, wat overeenkomt met 76.000 ton. Dat was de grootste hoeveelheid ooit bij Ingro. “We merken wel dat er meer en meer in januari wordt geleverd, en dat heeft risico’s. Natuurlijk is het weer daarin bepalend. Dit jaar was het niet gemakkelijk voor de oogst.”
De uitbetalingen voor 15-35 mm spruiten in 2021 gebeurde in 3 klassen, afhankelijk van het tarrapercentage. De prijs schommelde tussen 350 en 387,5 euro/ton, met 375 euro/ton voor de klasse met tarra vanaf 2% tot en met 5%. “Maar die uitbetaalde prijs is natuurlijk ook nog afhankelijk van de vrije prijs voor leveringen boven contract, of het aankomt in containers, de vroegte van de spruiten en de mengsortering”, klinkt het. Sinds 2015 tot 2017 zat de gemiddelde prijs onder de middelste prijsklasse: dat waren jaren met veel productie. In de periode 2018-2019 was de gemiddelde prijs gelijk of hoger dan die van de middelste prijsklasse. “In 2021 was de goesting naar spruitleveringen niet zo groot, en toen was er een vrije prijs van 75%. Maar uiteindelijk werd er niet veel vrije spruitkool geleverd, waardoor de gemiddelde prijs niet erg beïnvloed werd. Voor 2022 zal de prijs 5% hoger zijn in vergelijking met 2021.”
Vanuit d’Arta komt alvast de boodschap dat de afzet van spruiten moeilijk zal worden. 75% van de afzet gaat naar de VS, en 25% naar Europa. “Momenteel is er 97% aangeleverd. De afzetcontracten zijn gemaakt in januari-februari, en dat is gekoppeld aan het budget van de klanten. 70% van de afnames gebeurt tussen oktober en april, maar we zien geen verbetering in de afzet. De spruiten blijven lang in stock staan”, geeft Steve De Backere van d'Arta aan. “De afname is minder door de sterk stijgende overzeese containertransportkost. Die is verviervoudigd. Ook is er vertraging in de havens; er is nog weinig transport van de haven naar de depots. Daarnaast merken we dat mensen steeds minder spruiten consumeren. Daarom zullen we 20% minder spruiten contracteren dan vorig jaar. We doen wel inspanningen om de spruiten aantrekkelijk te maken. We geven een toegevoegde waarde aan de spruiten door ze in 2 helften te snijden en door een mix te maken met spek. Hiervoor hebben we al 2 klanten gevonden.”