Selectief droogzetten gemakkelijk gemaakt
Selectief droogzetten is een belangrijk gegeven in het terugdringen van het antibioticagebruik. In Nederland is men al enkele jaren bezig met selectief droogzetten. België zal daarin moeten volgen. Selectief droogzetten betekent dat er een onderscheid wordt gemaakt in antibioticagebruik tussen een koe met en zonder infectie.
Enkel koeien met een uierinfectie op het einde van de lactatie worden drooggezet met langwerkende antibiotica. Bij voorkeur in combinatie met speenafsluiters. Koeien zonder infectie op het einde van de lactatie krijgen geen antibiotica en worden beschermd tegen nieuwe infecties met speenafsluiters. Professor Sofie Piepers geeft meer uitleg.
Nieuwe richtlijnen
Piepers: “Sinds 28 januari is het antibioticagebruik bij droogzetten niet meer zo vrijblijvend. Op die dag ging de nieuwe Europese verordening van kracht: Preventief gebruik van antibiotica wordt ten zeerste afgeraden. In Nederland was er al langer een verbod op preventief gebruik, nu volgt de rest van Europa.
Amcra stelde vorig jaar richtlijnen op voor het selectief droogzetten. Wanneer tijdens de laatste 3 melkcontroles het celgetal kleiner is dan 200.000 cellen/ml én er geen enkele klinische mastitis bij die koe is opgetreden in die periode, kan ze drooggezet worden zonder antibiotica.
In Nederland hanteert men 2 richtlijnen: één voor varzen, en één voor koeien. Bij vaarzen moet het laatste melkcontrole celgetal lager zijn dan 150.000 cellen/ml om als niet geïnfecteerd te worden gezien. Bij koeien moet dat getal lager dan 50.000 zijn.”
Eerst preventief werken
“Je zorgen maken over hoge kosten van selectief droogzetten en een slechtere uiergezondheid op termijn, zijn niet nodig. Zelfs wanneer je helemaal geen antibiotica meer gebruikt, is dat economisch voordeliger op een melkveebedrijf met weinig klachten over mastitis. De kost van antibiotica daalt sterk en doordat de melkveehouder meer zal gaan letten op uiergezondheid, gaat de opbrengst van het bedrijf omhoog. Op bedrijven met een slechte uiergezondheid zal selectief droogzetten niet werken. Zij moeten eerst dringend op zoek naar de oorzaak van het hoge aantal mastitisgevallen en die oorzaak aanpakken.
Bovendien tonen verschillende onderzoeken aan dat het gebruik van antibiotica bij een koe, invloed kan hebben op de resistentie van de darmflorabacteriën bij kalveren. Ook de mens kan er niet aan ontsnappen. In 2019 eiste antibioticumresistentie wereldwijd al 1,2 miljoen mensenlevens. Doordat er zoveel antibiotica voorgeschreven wordt, worden bacteriën resistent, waardoor bepaalde middelen niet meer zullen werken.
Voordat je overgaat naar de selectie van koeien, is het belangrijk om de uiergezondheidsresultaten en het mastitismanagement te evalueren”, aldus Piepers.
Uiergezondheidsresultaten
“De uiergezondheidsresultaten kan je nagaan via het tankmelkcelgetal en het aantal koeien met klinische mastitis op je bedrijf. Dat getal zou lager moeten liggen dan 3% per maand. Bekijk zeker ook hoeveel van die gevallen kort na het kalven ontstonden en houd ook de droge koeien in het oog voor eventuele nieuwe infecties tijdens droogstand.”
Mastitismanagement
“Mastitis kan verschillende oorzaken hebben die preventief aangepakt kunnen worden”, legt Piepers uit. “Bij het inbrengen van de uiertubes is hygiëne uiterst belangrijk. Een alcoholhoudend ontsmettingsdoekje per speen is aangewezen. Worden er daarnaast inwendige of uitwendige speenafsluiters gebruikt zodat de dieren tijdens de droogstand beter beschermd zijn tegen nieuwe infecties?
Bekijk ook de melkproductie. Is die gedaald de laatste 24 uur tot onder 15 l of zelfs 12 l? Hebben de droge koeien wel een hygiënische huisvesting? Is er sprake van overbezetting, of van metabole aandoeningen? Hoe ziet het rantsoen eruit? Al die vragen kunnen je helpen bij het vinden van de oorzaak van mastitis.”
App U Scan
“Die vragen zijn allemaal gebundeld in een app, gemaakt door MEX, een spin-off van de Universiteit Gent. De app heet U Scan. Door gegevens over je melktechniek, bioveiligheid, droogstaande koeien, enzoverder in te geven, kan je nagaan wat de risico’s zijn op je bedrijf. Zijn er te veel risico’s? Dan is selectief droogzetten nog geen goed idee. Waren de cijfers wel goed? Dan kan je dat wel doen.
Tijdens ons onderzoek op 75 Vlaamse melkveebedrijven, konden we aan de hand van het bedrijfscelgetal concluderen dat in 2021 56% van de koeien drooggezet kon worden (volgens de richtlijnen van AMCRA) zonder daarbij antibiotica te gebruiken. Er is wel een groot verschil tussen bedrijven, met een variatie van 13 – 83%.”
Opvolging
“Na het droogzetten kan nog steeds klinische mastitis optreden, dus is het belangrijk om goed in het oog te houden hoe succesvol het selectief droogzetten was. Trad er nog mastitis op na het droogzetten? Trad er mastitis op kort na het kalven? Wat is het celgetal van de eerste melk na het kalven? Hoeveel % nieuwe infecties en hoeveel % genezen infectie heb je over de droogstand? Aan de hand van die gegevens kan je nagaan welke koeien de meeste infecties hebben opgelopen. De koeien zonder of de koeien met antibiotica.
We kunnen dus concluderen dat inzetten op een goede uiergezondheid en een goed mastitismanagement economisch zeer interessant is. Je zal veel geld besparen én een kleiner productieverlies hebben. Daarnaast brengt het ook het voordeel met zich mee dat je als bedrijfsleider minder stress zal ervaren.”
Keno-M
MEX ontwikkelde Keno-M, een virtuele assistent die het mastitismanagement op een melkveebedrijf gemakkelijker zou moeten maken. Een adviseur, dierenarts, of iemand anders volgt met deze tool verschillende melkveebedrijven op. Aan de hand van de tool kan hij de prestaties van het bedrijf evalueren en eventueel vergelijken met andere melkveehouders. Na het invullen van bedrijfsgegevens kan Keno-M wetenschappelijk onderbouwde richtlijn geven voor elke individuele koe met een verhoogd celgetal. Via de tool krijg je snel inzicht in de zwaktes en sterktes van het mastitismanagement op het betrokken bedrijf.
