Recht: een verzwaring van een recht van doorgang: kan dat?

Kan de landbouwer nog steeds gebruikmaken van deze erfdienstbaarheid? Heb ik recht op een schadevergoeding? Erfdienstbaarheden komen niet te vervallen doordat de eigenaar van het heersende erf plots zelf tot aan de openbare weg kan geraken over zijn eigen percelen. Een erfdienstbaarheid kan slechts tenietgaan door de manieren die in de wet zijn ingeschreven. Daarbij is er geen plaats voor een wettelijke reden die volgt uit de aankoop of het verwerven van andere aanpalende gronden. Een erfdienstbaarheid van doorgang verdwijnt dus niet automatisch doordat de eigenaar een alternatieve ontsluiting naar de openbare weg verkrijgt.

Afschaffing?

Wel staat het artikel 710 bis van het Burgerlijk Wetboek u toe om een vordering tot afschaffing van de erfdienstbaarheid in te stellen. Artikel 710 bis van het Burgerlijk Wetboek bepaalt namelijk dat de rechter een erfdienstbaarheid kan afschaffen wanneer deze erfdienstbaarheid ieder nut heeft verloren. De rechtspraak is vrij streng met betrekking tot het verlies van ieder nut. Zelfs wanneer een eigenaar van een heersend erf over een betere uitweg beschikt over zijn eigen percelen, aanvaardt de rechtspraak dat een bijkomende uitweg, zelfs over een langere afstand, toch nog steeds nut kan behouden. Een procedure tot afschaffing van een erfdienstbaarheid van doorgang wegens het verlies van ieder nut, is dan ook geen evidente procedure.

Verbod op verzwaring

Dit alles betekent natuurlijk niet dat uw buurman (de aanpalende landbouwer) een vrijbrief zou hebben met betrekking tot het gebruik van de bestaande erfdienstbaarheid van doorgang. De erfdienstbaarheid van doorgang werd immers slechts gevestigd in het belang van de bepaalde percelen die de aanpalende landbouwer initieel bezat. Welke percelen juist over een recht van doorgang beschikken, staat vermeld in de notariële akte. Percelen die niet zijn opgenomen in de notariële akte die de erfdienstbaarheid beschrijft, hebben geen recht van doorgang. Dit betekent dat de landbouwer in kwestie zijn transporten voor de percelen die hij bijkocht, niet mag doen over uw percelen.

Artikel 702 van het Burgerlijk Wetboek bepaalt immers dat hij die een recht van erfdienstbaarheid heeft, daarvan slechts gebruik kan maken overeenkomstig zijn titel, zonder aan het dienstbare erf of aan het heersende erf een verandering te mogen aanbrengen waardoor de toestand van het dienend erf zou worden verzwaard. Dit artikel houdt dus in dat de eigenaar van de gronden die genieten van een recht van doorgang niets mag doen dat deze erfdienstbaarheid verzwaart. Zeker wanneer de aanpalende eigenaar bijkomende percelen zou hebben aangekocht, en de gebruikelijke vervoerbewegingen voor die nieuwe percelen over uw eigendom zou doen, spreekt men van een verzwaring van de erfdienstbaarheid.

Schadevergoeding?

Indien de aanpalende eigenaar met al zijn opbrengsten van de verschillende percelen over de erfdienstbaarheid van doorgang op uw eigendom is gepasseerd, werd op een onwettige wijze gebruikgemaakt van het recht van doorgang. In dat geval zou u eigenlijk schadevergoeding kunnen vragen voor de schade die aan uw aardappelen werd aangericht. Wij vrezen echter dat het moeilijk zal zijn om aan te tonen welk deel van de beschadiging aan de aardappelen het gevolg is van de extra transporten afkomstig van de nieuwe percelen van uw buurman.

En voor de toekomst?

Het lijkt ons aangewezen dat u met uw collega-landbouwer in gesprek gaat om dergelijke schadegevallen de komende jaren te vermijden. U kunt de landbouwer in kwestie wijzen op zijn wettelijke plicht uit art. 702 Burgerlijk Wetboek. Wanneer een onderlinge bespreking niet onmiddellijk mogelijk is of geen direct resultaat oplevert, kunt u altijd overwegen om de collega-landbouwer te laten oproepen in verzoening voor de vrederechter. Geschillen met betrekking tot erfdienstbaarheden behoren immers tot de exclusieve bevoegdheid van vrederechters, zodat zij ook zeer goed geplaatst zijn om te bemiddelen in het kader van een verzoeningspoging. De procedure in verzoening is gratis en zonder veel vormvereisten, zodat dit in elk geval een aantrekkelijk instrument is om de discussie met uw buurman op te lossen.

Wanneer uw collega-landbouwer na een verzoeningsprocedure nog steeds met al zijn transporten over uw eigendom zou passeren en schade zou veroorzaken, zal een rechtbank ook sneller geneigd zijn om een schadevergoeding toe te kennen aan de eigenaar van het lijdend erf. Door de verzoeningsprocedure is de eigenaar van het heersende erf er immers op gewezen dat hij voor zijn bijkomend gekochte percelen niet mag passeren over de erfdienstbaarheid van doorgang.

Jan Opsommer

Als abonnee op Landbouwleven geniet u van een voordeeltarief van 45€ (excl. btw.) per vraag aan onze gespecialiseerde juridische dienst.

Het geschreven en gedocumenteerde antwoord wordt u met de post of per mail opgestuurd.

Stuur uw vraag per post naar: Landbouwleven - 100 Koningsstraat -

1000 Brussel

Of per e-mail: juridischedienst@landbouwleven.be

- Betaling: via overschrijving op rekening BE31 1030 1157 0855

van Landbouwleven met de mededeling « Juridische vraag ».

(gelieve ten laatste 10 dagen na het sturen van uw vraag te betalen).

– niet-abonnees: tarief 85€

– Bepaalde gevallen zullen gepubliceerd worden in de krant (anoniem)