W ie op zoek is naar een geschikte boom voor een kleine ruimte heeft heel wat mogelijkheden met elk zijn voor- en nadelen. Zo zijn leibomen , die vorige week uitgebreid aan bod kwamen, ideaal voor het camoufleren van lelijke tuinmuren in stadstuintjes, om inkijk te voorkomen of om gewoon de tuin mooier te maken. Leibomen zijn kant- en-klaar te koop in de tuincentra en passen in iedere tuin. Ook vormbomen zijn ideaal voor de kleine tuin. Omdat dit vaak op stam gekweekte exemplaren zijn van bladhoudende struiken, zoals liguster, paplaurier, keukenlaurier, taxus, hulst... moeten ze gedurende het groeiseizoen regelmatig gesnoeid worden om in vorm te blijven. Ze worden het meest gekweekt op stamhoogtes tussen 100 en 150 cm. Dergelijke vormbomen worden vaak gebruikt, om borders wat meer structuur te geven of, opgeplant in ruime potten, als blikvanger op grote terrassen. Sommige soorten (olijfwilg, haaglaurier, Photinia…) worden ook aangeboden als hoogstam en kunnen mits een jaarlijkse snoeibeurt aangeplant worden als bolboom.
Bolbomen
Bolbomen zijn in de regel cultivars van gewone loofbomen. Meestal zijn zij niet het resultaat van gerichte veredeling, maar zijn het afwijkende groeivormen die op natuurlijke wijze ontstaan zijn door spontane mutaties (spontane wijziging van het erfelijk materiaal) of door aanwezigheid van mycoplasma (primitieve bacteriën) die ervoor zorgen dat de apicale dominantie doorbroken wordt, waardoor de bomen ongebreideld gaan vertakken. Daardoor zijn deze bomen niet in staat om zelf uit te groeien tot een volwaardige boom en worden ze geënt op een onderstam.
Bolbomen op de kwekerij
De teelt van alle bolbomen verloopt op dezelfde manier en verklaart ook waarom ze duurder zijn dan gewone loofbomen. Een praktisch voorbeeld van dergelijke teelt maakt het allemaal wat duidelijker, nemen we als voorbeeld de bolesdoorn. Vooraleer een bolboom in de handel komt, heeft hij al heel wat jaren op de kwekerij achter de rug. De teelt start met het opplanten van een 2 à 3 jaar oude zaailing van een gewone esdoorn. Op de kwekerij wordt uit deze zaailing op 2 tot 3 jaar tijd een boompje gekweekt met een mooie rechte stam van 150 cm tot 220 cm, afhankelijk van de gewenste stamlengte van de uiteindelijke bolboom. In de late winter worden takjes van de gewenste variëteit gesneden (in dit geval van de bolesdoorn) en worden bewaard in de frigo. Net voor het uitlopen van de knoppen in de vroege lente worden deze takjes op de gekweekte onderstam geënt, op een hoogte van 150, 180 of 220 cm. Na 2 of 3 jaar zijn deze enten voldoende uitgegroeid en zijn de boompjes klaar om te worden verhandeld en aangeplant te worden in de tuin. De grootte van dergelijke bomen ligt dus steeds op voorhand vast en wordt enerzijds bepaald door de stamlengte (hoogte van de entplaats) die niet meer verandert in de loop der jaren en anderzijds door de groeikracht van de cultivar, die in het geval van bolbomen meestal zwak is. Het is de groeikracht van de cultivar die bepalend is of de bolboom jaarlijks, om de paar jaar of bijna helemaal niet dient gesnoeid worden om mooi op vorm te blijven.
Populaire bolbomen
Bolacacia : Robinia pseudoacacia 'Umbraculifera' is met voorsprong de meest aangeplante bolboom van de afgelopen jaren. Hij vormt een bolronde kroon die, ongesnoeid, uitgroeit tot een doorsnee van 2, 5 meter. De boom is echter op zijn mooist als hij jaarlijks gesnoeid wordt. De kroon is dan zeer compact en gesloten en bereikt tegen het einde van het groeiseizoen een diameter van ongeveer 1 meter. De snoei gebeurt het best in het voorjaar, kort vóór het uitlopen van de knoppen. De takken moeten zo kort mogelijk tegen de knot worden weggesnoeid, op die manier worden de slapende ogen geprikkeld om uit te lopen en krijgt men jaar na jaar een mooi gesloten, bolvormige kroon. Bolacacia's hebben nood aan een goed doorlatende bodem en geven de voorkeur aan lichtere gronden.
Boles : Er bestaan 2 soorten boles die uiterlijk weinig van elkaar verschillen en voor de leek moeilijk te onderscheiden zijn. ( Fraxinus excelsior 'Globosa', de bolvorm van de gewone es en Fraxinus ornus 'Meczec', de bolvorm van de pluimes.). Beide bomen vormen een mooie, compacte, langzaam groeiende bolvormige kroon. Door de langzame groei is snoeien niet nodig. Als de kroon na verloop der jaren toch te groot wordt (na 8 tot 10 jaar een doormeter van ongeveer 1 m), dan mag er tot enkele cm boven de entplaats teruggesnoeid worden en zal de boom opnieuw uitlopen. Deze bomen met hun mooie gladde stam geven de voorkeur aan vochtige (niet natte) voedselrijke bodems.
Bolcatalpa : Catalpa bignonoïdes 'Nana' : vormt een dichte bos korte, dunne stammetjes vertrekkend vanuit de ent, die samen uitgroeien tot een ietwat afgeplatte bolvormige kroon. Net als de bolacacia is deze op zijn mooist als hij ieder jaar wordt teruggesnoeid tot net boven de entplaats, hij vormt dan jaarlijks een nieuwe bolvormige kroon die op het einde van het groeiseizoen zowat een meter in doorsnede is. Snoeien gebeurt het best kort voor het uitlopen van de knoppen.
Bolprunus : Prunus fruticosa 'Globosa' vormt een langzaam, mooi bolvormig, groeiende kroon die niet hoeft gesnoeid te worden om goed compact en kogelrond te blijven. Bloeit eind april met overdadig kleine witte bloemetjes en geeft de voorkeur aan een eerder droge standplaats.
Alle bolbomen hier bespreken, is vanwege het grote aantal hier niet mogelijk. Onthoud wel dat iedere soort bolboom zijn eigen groeikracht heeft en dat deze bepalend is voor de keuze van de standplaats en het aantal snoeibeurten. Er zijn bolcultivars op de markt van o.a. volgende bomen: veldesdoorn, liquidambar, eik, plataan, ginkgo, linde, esdoorn, kastanje, olm, iep en dan vergeet ik waarschijnlijk nog wel enkele soorten. En wees maar zeker, bolbomen doen het ook schitterend in grotere tuinen.
GB
