Recht: wat houdt een boedelbeschrijving bij een vereffening-verdeling?
Omdat ik met mijn broers en zus niet tot een akkoord kon komen over de verdeling van de nalatenschap van onze ouders werd door één van mijn broers de gerechtelijke procedure opgestart. Mijn broer heeft het daarbij steeds over de boedelbeschrijving die hij zal vragen en dat de gevolgen daarvan voor ons zullen zijn. Wat bedoelt hij hiermee?
Aangezien uw broer de gerechtelijke procedure van vereffening-verdeling heeft opgestart, wil dit zeggen dat de regels uit het gerechtelijk wetboek stipt zullen moeten worden gevolgd. De boedelnotaris, dit is de notaris die door de rechtbank in het vonnis werd aangewezen als de notaris die de bewerkingen van de vereffening-verdeling moet leiden, moet daarbij een strak schema volgen. Niet alleen moet de boedelnotaris, behalve wanneer alle partijen anders akkoord komen, een strakke timing volgen, hij moet ook verschillende wettelijk vastgelegde stappen zetten. Eén van die stappen is de zogenaamde boedelbeschrijving.
Boedelbeschrijving
Volgens de wet bevat een boedelbeschrijving een beschrijving en schatting van de goederen, een opgave van de verklaringen door de belanghebbenden gedaan ten laste of ten bate van de boedel, alsook de aan de partijen gestelde vragen en daarop gegeven antwoorden (art. 1175 Ger.W.).
In eenvoudige taal uitgelegd is een boedelbeschrijving dus een document dat voldoende gedetailleerd beschrijft wat tot de nalatenschap behoort. Daarbij worden de goederen vermeld die na het overlijden nog aanwezig zijn, zoals meubelen, onroerende goederen, banktegoeden, enz. Maar ook de zaken die werden weggeschonken tijdens het leven van de erflater. Ook leningen die nog moeten worden terugbetaald, moeten deel uitmaken van de boedelbeschrijving. Het doel van een boedelbeschrijving is alle baten en lasten van de te verdelen boedel vast te stellen.
Door een boedelbeschrijving krijgen de erfgenamen en de boedelnotaris een duidelijk beeld van wat er te verdelen is, zodat er geen discussie meer mogelijk is over wat al dan niet tot de nalatenschap behoort. Tevens wordt vermeden dat er nog zaken zouden kunnen verdwijnen die eigenlijk tot de nalatenschap behoren.
Praktisch
In de praktijk kunnen erfgenamen gezamenlijk afzien van de opmaak van een boedelbeschrijving. Daarnaast kunnen ze ook opteren voor een eenvoudige manier om een beschrijving van de boedel op te maken, met name door deze op verklaring op te maken. In geval van een boedelbeschrijving op verklaring nodigt de notaris alle partijen uit om tegen een welbepaalde datum de lijsten op te maken van de goederen en eventueel schulden die tot de nalatenschap behoren.
Wanneer partijen niet tot een dergelijk akkoord komen of gewoonweg omdat één van de erfgenamen aandringt op een boedelbeschrijving volgens het boekje, moet de notaris zelf een inventaris opmaken van alle goederen. De notaris moet zich daarvoor begeven naar de plaats of plaatsen waar de te inventariseren goederen zich bevinden. Hij moet daar de rondgang doen en elk stuk noteren dat tot de boedel behoort. Desnoods moet de notaris meerdere dagen op meerdere plaatsen dergelijke inventaris opmaken. Nadat de notaris alle goederen heeft opgelijst moeten alle erfgenamen op zijn kantoor ook nog verklaren of zij nog bijkomende goederen aan te geven hebben.
Dergelijke inventaris volgens het boekje is een tijdrovende en dure aangelegenheid. Soms wordt hier toch voor gekozen omdat erfgenamen willen vermijden dat bepaalde stukken van de nalatenschap verborgen zouden blijven.
Eedaflegging
De notariële boedelbeschrijving wordt afgesloten met een eedaflegging. Dit is de formele bevestiging waarmee wordt verklaard alle activa en schenkingen te hebben aangegeven. Op deze manier wordt de waarheidsgetrouwheid van de boedelbeschrijving verzekerd.
De eedaflegging heeft ook een belangrijke strafrechtelijk gevolg. Iemand die een valse eed aflegt pleegt immers het misdrijf van meineed. Wie meineed pleegt, kan gestraft worden met een gevangenisstraf van zes maanden tot drie jaar en met een geldboete van 26 euro tot 10 000 euro. Deze geldboetes moeten dan nog vermenigvuldigd worden met de opdeciemen. Momenteel betekent dit dat de uitgesproken geldboete maal acht wordt vermenigvuldigd.
Door een strafonderzoek kan dan soms worden bewezen dat iemand bepaalde goederen niet heeft vermeld bij de boedelbeschrijving en opzettelijk verborgen heeft gehouden om er niet te moeten van delen met de andere erfgenamen.
Recel
Wie goederen uit de nalatenschap heeft verborgen om deze niet te moeten delen met de andere erfgenamen bezondigt zich aan recel. Op deze praktijk staat een belangrijke sanctie aangezien de erfgenaam die één of meer goederen heeft verzwegen in de boedelbeschrijving zijn aandeel verliest in die goederen. Indien bijvoorbeeld een erfgenaam verzwijgt dat hij reeds gouden munten heeft gekregen van zijn ouders, dan zullen deze gouden munten over de andere erfgenamen worden verdeeld, zonder dat diegene die ze probeerde te verbergen er in meedeelt. De juiste opgave in de boedelbeschrijving is dus bijzonder belangrijk.
