Evaluatie van de Tiense suikerbietencampagne

Wij gingen gewapend met enkele vragen richting Erwin Boonen, directeur grondstoffen, om de campagne te evalueren.

LBL: “De Tiense campagne 2021 is later gestart dan gewoonlijk. Welke gevolgen had dit?”

EB: “Door het minder goede weer was in augustus al duidelijk dat 2021 geen topjaar zou worden. Om de bieten zoveel mogelijk kans te geven om zich verder te ontwikkelen werd de campagne later gestart.

We zien uiteindelijk dat dit geloond heeft, want het tonnage bieten per ha was bijna normaal. Het suikergehalte heeft dezelfde beweging niet kunnen maken en is achtergebleven gedurende de hele campagne. Uiteindelijk is de campagne op een redelijk normaal tijdstip afgerond.”

De eerste bieten die binnenkwamen leken kleiner, conischer van vorm met lagere suikerrijkheid. Hoe evolueerde dit in het seizoen?

De bieten kenden een vrij normale groei, maar het gebrek aan zonneschijn en de koele temperaturen zorgden ervoor dat de bieten veel energie investeerden in bladeren en minder in suiker. De overvloedige regenval tijdens de campagne heeft dit fenomeen alleen maar versterkt en zorgde ervoor dat de bieten dikwijls vrij nat en met meer grondtarra bewaard werden in de hoop. Een nattere en minder propere bewaring heeft dan aanleiding gegeven tot een onverwacht snelle daling van het suikergehalte op het einde van de campagne.

Vrij snel werden grote verschillen in grondtarra tussen telers gezien. Wat is hiervoor de verklaring?

Het verschil in grondtarra is eerst en vooral verbonden met het moment waarop gerooid kan worden en met de staat van het perceel op het moment van het rooien. Tijdens het laden kunnen de bieten dan gereinigd worden of niet, wat uiteraard ook een grote invloed heeft op de grondtarra. Heel wat landbouwers die hun bieten zelf leveren, doen inspanningen om de grondtarra te verminderen bij het laden (of het rooien). We kunnen dus niet per definitie zeggen dat al deze bieten een hogere grondtarra hebben. Het hangt af van situatie tot situatie. Tijdens de bewaring vanaf midden november is het zinvol om de bieten af te dekken met geotextieldoek om te vermijden dat er veel regen in de hoop valt. Een drogere hoop reinigt beter bij het laden en dat zie je onmiddellijk in de grondtarra. Dit jaar heeft het echter zo veel geregend, en bijna constant, dat dit effect minder uitgesproken is dan de voorgaande 10 tot 12 jaar.

Bij de start van de campagne werden talrijke vacatures aangekondigd bij de Tiense Suiker. Zijn deze snel ingevuld geraakt?

De vacatures zijn momenteel quasi allemaal ingevuld, maar we blijven zoeken naar gemotiveerde teamspelers, want suiker maken, en zeker een campagne draaien, vraagt een team dat goed samenwerkt en dat voor elkaar in de bres springt. De werksfeer bij de Tiense Suikerraffinaderij is goed. Daardoor blijven de meesten die bij ons komen werken ook graag. We zijn een familie en er is nog plaats in de familie.

Seizoensinvloed

Staalname wees al in het begin van de campagne op vrij veel rotte bieten. Valt dit te verklaren door de natte weersomstandigheden? Bleef dit zo het volledige seizoen?

Rotte bieten kunnen aangeven dat er veel wortelziektedruk is op het perceel of dat de bieten zonder zuurstof zaten tijdens een deel van hun groei. Het eerste is meestal gelinkt aan de teelt-rotatie of het structuurbederf tijdens het voorgaande jaar en is over het algemeen vrij constant over de jaren heen. Het tweede is gelinkt aan het jaar en dit jaar hebben we iets meer rotte bieten gezien door dit fenomeen van bieten die, tijdelijk, zonder zuurstof hebben gezeten. Dit is het hele seizoen zo gebleven, maar is gelukkig maar sporadisch tot heel ernstige proporties uitgelopen.

Hoe zijn de definitieve opbrengst-resultaten?

Uiteindelijk komen we uit op iets meer dan 85 ton per ha aan 17°S. Dit is een relatief normaal tonnage, maar aan een ontgoochelend suikergehalte. Normaal verwachten we bijna een graad suiker meer.

Bracht het afdekken van de bietenhopen dit seizoen veel op, gezien er amper vorst was?

Het afdekken van de bieten is een goede preventieve bescherming tegen de vorst, maar ook een goede manier om de bieten droger te houden en om ze zo beter te bewaren. We hebben enkele momenten van vorst gekend en hier zagen we een groot verschil tussen de hopen die afgedekt waren en diegene dit dat niet waren. De positieve impact op het droog houden van de bieten was minder dan verwacht, zoals eerder uitgelegd.

Welke problemen kende de fabriek dit seizoen tijdens de verwerking?

We kenden spijtig genoeg een probleem met de verdamping in Tienen en een probleem met de stoomketel in Wanze. Het probleem in Tienen is verholpen tijdens de campagne en hier zijn we terug op een goede basis vertrokken. Het probleem in Wanze is frustrerend omdat een belangrijke vernieuwing werd uitgevoerd voor de campagne en het is net dat stuk dat in de eerste helft van de campagne voor veel problemen heeft gezorgd. Nadien zijn er ook nog problemen opgedoken in het gedeelte dat niet vernieuwd was. In ieder geval wordt nu het stuk dat nog niet vernieuwd was ook aangepakt voor de campagne van 2022 en we hopen dat de externe experten die deze werken uitvoeren de problemen van dit jaar kunnen vermijden. Alles tezamen heeft dit een vertraging van de leveringen gegeven die aangepakt wordt zoals in de interprofessionele akkoorden is voorzien.

Investeringen

Hoever staat het met de bouw van de nieuwe diffusietoren? Wanneer moet deze operationeel zijn?

De werken vorderen goed en het is voorzien om de toren te starten met de campagne van 2023. Verzekeren dat de materialen er op tijd zijn is een uitdaging, zoals dat het geval is voor alle leveringen van metalen, chips enzovoort. Momenteel zitten we op schema.

Welke investeringen in uitrustingen en onderhoud plant de fabriek het komende jaar nog te doen?

In Tienen is er een grote focus op de nieuwe extractietoren die veel energie en budgetten vraagt. In Wanze gaat er veel energie en budgetten naar de stoomketel zoals eerder vermeld. Uiteraard blijven kleinere investeringen en groter onderhoud gebeuren om te zorgen dat we zo goed mogelijk voorbereid zijn op de toekomst.

Toekomst

Als we naar het komende seizoen kijken, dan voelen we in de sector toch nog altijd een spanningsveld tussen planter en fabriek. Dit heeft veel te maken met prijszetting. Waarom is prijsgarantie zo moeilijk?

We zijn de sector bij uitstek die de ketenaanpak omarmt. De landbouwer of producent van de grondstof profiteert rechtstreeks mee van de prijs van ons eindproduct, namelijk de suiker. Dit was al zo tijdens de periode van de suikerquota en dit principe zijn we blijven omarmen nadat Europa het suikerregime heeft afgeschaft. Alleen legde Europa tijdens het suikerregime een bodem in de markt van de bieten en de suiker waar het dit nu niet meer doet. We hebben samen met onze planters moeten zoeken naar nieuwe evenwichten en dit is een continu proces. Ondertussen kan ik wel zeggen dat er sinds 2020 terug een vangnet is voorzien voor de bietenprijs en dat dit vangnet nog sterker wordt voor 2022. Terwijl wij nog altijd geen enkel vangnet hebben voor de suikerprijs. Dit gezegd zijnde, moeten we vaststellen dat wij sinds 2017 onze partners-planters niet in de steek gelaten hebben en dat we de bietenprijs ondersteund hebben met supplementen bovenop de bietenprijs die uit de suikerprijs gemaakt kon worden. Deze supplementen waren geen luxe, en voor sommigen misschien niet genoeg, maar als de suikerprijs extreem laag is, is meer soms niet mogelijk. Ondertussen is de suikerproductie in Europa een stuk gedaald en zijn de suikerprijzen naar duurzamere niveaus aan het stijgen. We zijn nog niet waar we moeten zijn, maar denken deze voor de bieten van 2022 te kunnen realiseren. Dit is meer dan nodig en hoog tijd voor de hele biet-suikersector. Het is ons doel om een fatsoenlijke omzet voor de bieten te kunnen genereren en om de noodzakelijke investeringen te kunnen doen in duurzaamheid, zowel op het veld als in de fabriek, is een duurzame prijs een eerste vereiste.

Telers worden geconfronteerd met prijsstijgingen voor zaad, fyto, maar vooral voor meststoffen. Dit in gedachte houdend samen met de huidige actualiteit in de sector (prijsvoorstel campagne 2022), hebben wij de indruk dat er minder zal uitgezaaid worden. Ziet u dit ook zo?

Zoals hierboven gezegd zijn de suikerprijzen aan het stijgen. Dit zal automatisch ook de bietenprijzen laten stijgen. Het is duidelijk dat de kosten zowel voor de landbouw als voor de fabriek sterk stijgen. We zullen samen moeten ondervinden of deze stijgingen tijdelijk zijn of dat ze langer zullen aanhouden, maar uiteindelijk zal dit doorgerekend moeten worden in de prijs van het eindproduct: de suiker. Ons doel als bietsuikersector is om onze lokale, natuurlijke bietsuiker te produceren volgens de verwachtingen van de klanten en consumenten. Dat wil zeggen niet alleen van hoge kwaliteit, maar ook geproduceerd op een steeds duurzamere manier. Om dit te kunnen, moeten we zowel in de landbouw als in de verwerking kunnen investeren en met vertrouwen naar de toekomst kijken. Dit kan enkel wanneer we een correcte vergoeding voor alle inspanningen en investeringen kunnen realiseren: voor de fabriek en zeker en vast ook voor de bietenteler.

Hebt u om af te ronden nog een boodschap aan de suikerbietteler?

De markt van suiker binnen Europa ziet steeds meer dat de prijzen van de vorige jaren niet duurzaam zijn en de prijzen zijn aan het stijgen. Voor 2022 voorzien wij om terug een prijsniveau te halen dat toelaat om als hele sector, planter en verwerker, met vertrouwen naar de toekomst te kijken. De uitdagingen die ons te wachten staan met de ambitieuze doelstellingen van Europa brengen heel wat onzekerheden, maar ook kansen voor een product als suiker of een teelt als de suikerbieten. Als Tiense Suikerraffinaderij hebben we in deze moeilijke jaren steeds naast onze partners, de planters, proberen te staan en ook nu er beterschap komt, willen we samen bouwen aan een duurzame toekomst met een interessant economisch resultaat voor alle partijen.

Tim Decoster