Aan de slag met het nieuwe erfrecht?
Zoals we in onze eerdere nummers reeds aangaven, verscheen in het Belgisch Staatsblad van 1 september 2017 de wet van 31 juli 2017 ‘ tot wijziging van het Burgerlijk wetboek wat de erfenissen en de giften betreft’.
Deze Erfwet 2017, zoals hij intussen wordt genoemd, voert heel wat belangrijke wijzigen door. Dat deze wet op 1 september 2018 in werking zal treden, schreven we reeds eerder.
Dit betekent echter niet automatisch dat alle oude regels overboord gaan of dat deze nieuwe Erfwet 2017 op alle nog niet vereffende nalatenschappen van toepassing zal zijn.
Toepassingsgebied
De nieuwe erfrechtelijke regels zullen volgens de Erfwet 2017 van toepassing zijn op alle nalatenschappen die openvallen vanaf 1 september 2018. Een nalatenschap van een persoon valt open bij het overlijden van die persoon. Concreet zullen dus de nalatenschappen van alle personen die overlijden vanaf 1 september 2018 door de nieuwe erfrechtelijke regels worden beheerst.
Tot een nalatenschap behoren niet alleen de goederen en schulden die een persoon na zijn dood nalaat, maar ook alle schenkingen (giften) die hij tijdens zijn leven deed. In art. 66 van de Erfwet 2017 heeft de wetgever uitdrukkelijk voorzien dat ook de giften door de erflater gedaan voor 1 september 2018 door de nieuwe regels zullen worden geregeld indien de erflater (de schenker) overlijdt na 1 september 2018.
De nalatenschappen van alle personen die overlijden of overleden zijn voor 1 september 2018 zullen nog worden vereffend en verdeeld volgens de huidige (binnenkort de oude) regels. Ook op de (al dan niet gerechtelijke) vereffening – verdelingen die momenteel al lopen blijven de huidige regels gewoon van toepassing.
Giften blijven geldig
Om te vermijden dat geldige schenkingen uitgevoerd voor 1 september 2018 door de toepassing van de nieuwe regels ongeldig zouden worden, heeft de wetgever uitdrukkelijk voorzien dat de materiële en formele geldigheid van giften, erfovereenkomsten of verklaringen die gedaan zijn voorafgaandelijk aan de inwerkingtreding van de Erfwet 2017 volgens de op dat moment geldende regels, onverlet worden gelaten.
Met andere woorden schenkingen onder levenden die voor 1 september 2018 op een rechtsgeldige manier zijn gebeurd, blijven ook geldig na de inwerkingtreding van de Erfwet 2017, zelfs als dezelfde schenking door de nieuwe regels op het ogenblik van het overlijden van de schenker niet meer geldig zou zijn.
Ook bepaalde gevolgen van de schenking blijven uitdrukkelijk onveranderd. Zo zal de kwalificatie van de schenking die is gedaan voorafgaandelijk aan de inwerkingtreding van deze wet, als een schenking op voorschot van erfdeel, of als een schenking bij vooruitmaking en buiten erfdeel of met vrijstelling van inbreng, ongeacht of de kwalificatie voortvloeit uit de wet, een testament of een overeenkomst, behouden blijven.
Grote wijziging in waardering van schenkingen
Eén van de belangrijkste wijzigingen van de Erfwet 2017, zit hem in de waardering van de eerdere schenkingen en de wijze waarop deze in de nalatenschap moeten worden ingebracht.
Vandaag bestaat een principe van inbreng in natura. Na het overlijden is volgens artikel 843 van het Burgerlijk Wetboek iedere erfgenaam verplicht om aan zijn mede-erfgenamen inbreng te doen van al hetgeen hij, hetzij als gift, hetzij bij testament van de overledene ontvangen heeft. Wanneer in de schenking niet uitdrukkelijk is voorzien dat het geschonken goed niet in natura moet terug worden ingebracht, komt dit geschonken goed gewoon terug in de nalatenschap. Onder de nieuwe erfwetgeving zal dit niet meer kunnen omdat het principe van de inbreng in natura niet meer bestaat. Voortaan zullen alle geschonken goederen enkel voor hun waarde in rekening worden genomen. Daarbij zal voortaan enkel nog de werkelijke waarde op het ogenblik van de schenking relevant zijn. Onder de actueel nog geldende regelgeving worden alle schenkingen gewaardeerd op het ogenblik van overlijden, wat natuurlijk een enorm verschil uitmaakt.
Verklaring van behoud
Deze ingrijpende nieuwe regels voor waardering van de schenkingen en de manier van inbreng van de eerdere schenkingen in de nalatenschap werken onmiddellijk. Dit geldt dus ook op de oude schenkingen. De wetgever heeft evenwel twee uitzonderingen voorzien.
Vooreerst blijven de inbreng- en waarderingsregels onveranderd als er uitdrukkelijk is bedongen dat de schenking vatbaar is voor inbreng in natura. Daarnaast voorzag de wetgever in een mogelijkheid voor de schenker om binnen een termijn van een jaar na de bekendmaking van de nieuwe wet in het Belgisch Staatsblad, voor een notaris door middel van een in authentieke vorm opgemaakte verklaring aan te geven dat hij wenst dat de vroegere bepalingen van toepassing blijven op alle schenkingen die hij heeft gedaan. Dit laatste wordt de verklaring van behoud genoemd.
Wat te doen?
Lezers die in het verleden bepaalde schenkingen hebben gedaan en daarmee een bepaald evenwicht tussen hun erfgenamen hebben tot stand gebracht, nemen best inlichtingen bij hun notaris om uit te maken of zij al dan niet een verklaring van behoud moeten afleggen.
Als men dergelijke verklaring wil afleggen, moet dit verplicht gebeuren voor 1 september 2018. Tijdig contact opnemen met de notaris, is dus de boodschap!
