ABS-voorzitter Hendrik Vandamme: ‘De grootste lasten voor de kleinste ‘vervuiler’ ’

In het Knack-artikel van Gaia (Knack 12 maart 2019) wordt 18% van de broeikasgasuitstoot gelegd bij de veehouderij. Die 18% komt uit een oude FAO-studie die lang achterhaald is en helemaal niet representatief is voor de Belgische veehouderij. Landbouw in België stoot 9% van de broeikasgassen uit volgens het recentste Milieurapport (MIRA). Dat is een daling van 20% t.o.v. 1990 en 8% t.o.v. 2000, die zich steeds doorzet door efficiëntiewinst en het implementeren van innovatieve technieken.

Emissies uit landbouw dalen

De veehouderij is ongeveer verant-woordelijk voor de helft van de totale emissie van de landbouw, maar ook die emissies zijn dalende. Ter vergelijking, de sectoren transport, huishoudens en industrie hebben respectievelijk een aandeel van 19, 14 en 27% in de Vlaamse broeikasgasemissie (MIRA 2018). Dit is allemaal een pak hoger dan de landbouw. In een aantal sectoren stijgt de emissie zelfs nog steeds .

Als je morgen stopt met de consumptie van vlees of andere producten vanuit de veehouderij zal je geen significante daling van de uitstoot zien. De eiwitten zullen vervangen worden door andere eiwitbronnen, plantaardige of kweekvlees, en dat veroorzaakt ook uitstoot. Bij de productie hiervan komen er ook reststromen vrij. Nu gaan heel wat voedingsreststromen naar de veevoeding. Een alternatieve verwerking zal ook bijkomende uitstoot van CO2 en methaan veroorzaken.

De realiteit gebiedt ook te zeggen dat er altijd een zekere vorm van emissie zal zijn bij voedselproductie. Dat was duizenden jaren geleden zo en dat zal morgen ook zo zijn. In tegenstelling tot andere sectoren is de landbouwsector wel altijd grotendeels circulair geweest. Op circulair vlak staat de landbouw (veel) verder dan velen denken. Ten opzichte van andere sectoren liggen we mijlenver voorop.

Nieuwe wetenschappelijke inzichten bevestigen keer op keer dat we nog stappen vooruit kunnen zetten. Het ILVO heeft bijvoorbeeld oplossingen klaar die op korte termijn toegepast zullen worden. De uitstoot van methaan kan met een derde gereduceerd worden door kleine aanpassingen in de voederrantsoenen van de koeien. CO2, overwegend uitgestoten door andere sectoren, blijft tot ruim 100 jaar in het leefmilieu.

Onze, door sommigen verfoeide, methaanuitstotende herkauwers werken ook mee om de kringloop te sluiten. Methaan degradeert na maximaal zo’n 30 jaar naar onder andere CO2. CO2 dat via het gras en andere voedergewassen gecapteerd wordt uit de lucht en terug door de herkauwers opgenomen wordt. De gewassen ‘wassen’ tijdens hun groeiperiode als het ware de lucht door de omzetting van CO2 in O2. De C van de koolstof nemen de gewassen op in hun blad en wortelgestel. Zo worden ze koolstofbronnen voor de bodem, waar we graag en veel zorg voor dragen als landbouwer. Zo wordt deze kringloop gesloten.

Graslanden zijn beter in het opnemen van CO2 dan bossen. Ook tegenover suikerbieten moet een bos buigen als het gaat over de CO2-opname. En zo zijn zowat alle landbouwgewassen sterk in de opname van CO2. Het is inderdaad zo dat bij voedingsgewassen een groot deel van de CO2 relatief snel terug vrijkomt bij consumptie. Maar ook bij het bos komt de CO2 vroeg of laat terug vrij.

Van waar komt de focus op landbouw?

Ideologische visies worden verkondigd, veelal gebaseerd op achterhaalde gegevens en interpretaties die niet meer stroken met meer recent cijfermateriaal. De landbouwsector levert reeds geruime tijd zware inspanningen om te voldoen aan allerlei maatschappelijke verwachtingen. De totale broeikasgasuitstoot vanuit de land- en tuinbouw daalde met rasse schreden sinds 1990. Het grootste probleem is dat de gemiddelde consument, en vooral de stedeling, totaal vervreemd is van zijn eigen voedselproductie en van het platteland. Daar wordt handig gebruik van gemaakt om de landbouw in een kwalijk daglicht te stellen.

Times are changing

De maatschappij, het platteland en steden evolueren. Het oude stadsbeeld van weleer komt niet meer overeen met de huidige kijk op stadsplanning, net zoals het platteland geëvolueerd is van ‘rustig aan’ naar ‘gerichter, duurzamer en efficiënter’ produceren. De evolutie in de landbouw betekende schaalvergroting, maar gelijklopend ook verduurzaming. De cijfers liegen niet, gelet op de dalende emissies vanuit onze sector.

De hang van sommige groeperingen naar hyperbewerkte voeding is op zijn zachtst gezegd vreemd te noemen. Zowat alle veganistische producten zijn extreem bewerkt en volgepropt met toevoegmiddelen. Het laatste woord over de effecten op je gezondheid is nog niet gezegd. De bewuste consument zoekt steeds uitdrukkelijker zijn weg naar meer lokaal en minder bewerkte voeding. De sterke groei van de korte keten is hier een duidelijk bewijs van.

In heel het verhaal is er één constante. Zowat elke influencer of ideologische groepering heeft zijn mening over landbouw en hoe die er volgens hen moet uitzien. Het is echter, zoals voormalig Amerikaans president Eisenhower schreef, heel gemakkelijk om te zeggen hoe we moeten boeren wanneer je ploeg een potlood is en wanneer je mijlenver verwijderd bent van het veld. Allemaal leggen ze een zware druk op de landbouwersgezinnen, alleen zien en kennen ze hen niet…

Maar wat met de boer zelf?

De gemiddelde landbouwer bestaat niet. Daarvoor is landbouw te divers. Het gevolg is dat geen enkele visie op landbouw van een actiegroep getuigt van realiteitsbesef. Nergens wordt er een duurzame toekomst voor de landbouwer en de duizenden werknemers in de agrovoedingsketen geschetst. Landbouwers zijn wel degelijk klimaatbewust en ondervinden er als eerste de voor- en nadelen van. Wij, landbouwers, weten ook, dat wij net zoals iedereen een tandje moeten bijsteken voor een beter klimaat, maar onze maatschappij moet er wel voor zorgen dat ze niet de tak afzaagt waar ze zelf opzit …

No farmers, No Food, No Future!

Hendrik Vandamme, voorzitter Algemeen Boerensyndicaat