De rimpelroos: buitengewoon sterk en rijk bloeiend

De rimpelroos is één van de mooiste botanische rozen en heeft veel in zijn mars. Deze roos, of 1 van zijn vele hybriden, past perfect in de onderhoudsarme tuin, omdat ze met een minimum aan zorgen de tuin een zomer lang opfleurt met haar vaak opvallend grote bloemen en haar prikkelende, zoet-

kruidige geur.

Botanisch

De Rosa rugosa is oorspronkelijk afkomstig uit Noordoost-China, Japan, Korea en Zuidoost-Siberië, waar ze vooral groeit langsheen de kusten met een voorkeur voor duingebieden. Ondertussen komt de soort ook verspreid in België in de natuur voor. De forse roos vormt stevige struiken tot 2 m hoog en tot 1,5 m in omvang. De stengels en twijgen zijn viltig en bezet met dunne, rechte, dicht op elkaar staande stekels van ongelijke lengte. De leerachtige, geveerde bladeren zijn samengesteld uit 5 tot 9 deelblaadjes die elk 3 tot 4 cm lang zijn. De deelblaadjes zijn van onderen dicht behaard en zijn voorzien van diepliggende nerven, waardoor het blad gerimpeld lijkt, wat meteen de verklaring is voor de Nederlandse naam: de rimpelroos. De 5 tot 8 cm grote bloemen zijn diep paarsrood of wit en hebben een sterke, zoete geur. De hoofdbloei valt in juni met een vrij constante nabloei tot september. Al vroeg op het seizoen, vanaf juli, worden de eerste oranjerode bottels gevormd, die afgeplat bolvormig zijn en onderaan voorzien zijn van een kroontje, gevormd door de kelkbladeren. Vanaf dan draagt de plant tegelijkertijd zowel bloemen als vruchten. In de herfst verkleuren de frisgroene blaadjes naar goudgeel.

Historisch

Ondanks het feit dat die roos en zijn nakomelingen in het Verre Oosten al meer dan 1000 jaar enorm populair zijn, werd de roos pas in 1870, via Engeland, in Europa geïntroduceerd. Hoewel ze over heel wat positieve eigenschappen beschikt, zoals het groeien op arme gronden, een extreme winterhardheid, droogtetolerant, zouttolerant en een grote natuurlijke weerstand tegen schimmelziektes, werd deze roos in onze contreien niet meteen een succes. Pas toen rozenkwekers in het midden van de vorige eeuw op zoek gingen naar gezonde, sterke rozen die met een minimum aan onderhoud toch voldoende bloeiden en ook strenge winters zonder problemen konden overleven, kwam de rimpelroos volop in de belangstelling. Vanaf dan werden deze rozen in bijna alle kruisingsprogramma's opgenomen en vinden we hun positieve eigenschappen terug in heel wat mooie en gezonde tuinrozen.

Het kan verkeren...

In zijn herkomstgebied staat de rimpelroos al enkele jaren op de lijst van bedreigde plantensoorten. Omwille van hun sterke geur zijn de bloemen er zeer gewild om te gebruiken in potpourrimengelingen, waardoor er zeer veel bloemen in de natuur geplukt worden. Daar komt nog bij dat ook de bottels massaal geplukt worden om de zeer vitaminerijke rozenbottelthee van te maken. Daardoor worden er bijna geen rozenzaden meer verspreid door zaadetende vogels en ontkiemen er nog heel weinig nieuwe struikjes. Als men dan ook nog weet dat heel wat struiken met wortel en al uitgerukt worden om in de tuinen aangeplant te worden, dan kan men zich wel voorstellen dat het rugosabestand er vlug op achteruitgaat. Bij ons in België, maar nog meer in Nederland, is de rimpelroos in de duingebieden dan weer een echte woekeraar. In de jaren 90 werd deze roos vaak in de duinen aangeplant. Zijn zouttolerantie en zijn groeikracht op armere gronden zorgden ervoor dat hij daar goed floreerde om de duinen te stabiliseren. Achteraf gezien bleek dit echter niet de juiste keuze, want juist omwille van die gunstige groeiomstandigheden begonnen ze algauw te woekeren en zijn ze nu nog moeilijk te verwijderen.

De rimpelroos in de tuin

Rimpelrozen kunnen tegen een stootje en hebben bijna geen onderhoud nodig om volop te groeien en te bloeien. Het volstaat om jaarlijks het dode hout te verwijderen en enkele takken tot een paar cm boven de grond terug te snoeien om de struiken gezond en vitaal te houden. Wie ze graag op een bepaalde hoogte houdt, kan ze in het voorjaar op de gewenste hoogte terugsnoeien met de haagschaar. Indien ze na enkele jaren toch te groot worden, dan kan men ze in het voorjaar tot enkele cm boven de grond terugsnoeien. Rugosa's zijn ideaal voor het vormen van een informele, bloeiende en geurige haag, die dankzij de vele stekels zijn taak als tuinbarrière perfect zal vervullen.

De mooiste tuinsoorten

De originele rimpelroos, Rosa rugosa, bloeit met violet-karmozijnkleurige bloemen en groeit uit tot een plant met een omvang van 1,5 x 1,5 m. Rosa rugosa Alba bloeit met zuiver witte bloemen en wordt iets groter (1,8 x 1,8 m.). Rosa rugosa Rubra (1,5 m) bloeit met wijnrode bloemen en heeft gele meeldraden in prachtig contrast met zijn bloemen. Rosa rugosa Scabrosa is een mutant met wijde, mauverode bloemen, met contrasterende dofgele meeldraden. De mooiste zijn natuurlijk de hybriden die ontwikkeld zijn door rozenveredelaars, waarvan we hierna een beknopt overzicht geven (er zijn er honderden) . R. r. 'Frau Dagmar Hastrup' (1 m) bloeit met zoet geurende, zilverachtig-roze bloemen die gevolgd worden door grote, tomaatachtige bottels die lang aan de struik blijven. R. r. 'Marie Bugnet' (0,8 m) bloeit zeer rijk met zuiver witte bloemen, vol gerimpelde, papierachtige bloembladen. Jammer genoeg verdragen de bloemen geen regen en vormt de struik geen bottels, maar de sierlijke knoppen, de stralend witte bloemen met hun sterke zoete geur en zijn dichte, compacte groei maken hem tot een prachtige roos. R.r. 'Roseraie de l'Haÿ' (1,75 x 2 m) is een krachtig groeiende struik met gedraaide knoppen waaruit de helder purperen bloemen, met hun extravagante, sterk zoetige geur verschijnen die bij het ouder worden wat zachter roze worden. Die roos bloeit voortdurend tot diep in het najaar. De struik heeft weinig, kleine bottels en heldergroen, gezond rugosablad dat in de herfst mooi geel verkleurt.

Eindigen doen we met 1 van de beste rugosahybriden en dus 1 van de betere tuinrozen. R.r. 'Hansa' (2 x 1,5 m) heeft alles wat je van een roos kan verlangen. De knoppen zijn lang en sierlijk en gaan open als een rommelige, half gevulde, zijdeachtige felrode massa, rond een grote toef goudgele meeldraden. Ze zitten in kleine trossen en worden gevolgd door grote vermiljoenrode bottels. Hij bloeit als 1 van de eerste rozen en gaat door tot vrijwel de laatste. De roos is geschikt als haag en solitair.

Geert Brantegem