Startpagina Tuin

Composteren van A tot Z

Goed composteren is echt niet zo moeilijk. Composteren is een natuurlijk proces waarbij organisch materiaal door micro-organismen, insecten en wormen wordt omgezet tot compost: een donker, zwartbruin, kruimelachtig materiaal dat naar bosgrond ruikt en in de bodem wordt omgezet tot humus.

Leestijd : 5 min

Goede compost ontstaat als er voldoende vocht en zuurstof in de composthoop aanwezig zijn. Daarvoor is een goede mix nodig van ‘groene’ en ‘bruine’ materialen, waarbij de groene materialen zorgen voor voldoende vocht en de bruine, meer stugge materialen zorgen voor voldoende zuurstof. Maar vaak twijfelen tuiniers wat wel of niet op de composthoop mag. Terecht, want de kwaliteit van het composteringsproces en de uiteindelijke compost wordt grotendeels bepaald door het startmateriaal.

Wat wel of niet op de composthoop?

Hieronder geven we een beknopt overzicht van een aantal organische materialen en waarom ze al dan niet op de composthoop thuishoren. Dit overzicht is gebaseerd op de VLACO-lijst, de volledige lijst is terug te vinden op www.vlaco.be .

Vaak twijfelen tuiniers wat wel of niet op de composthoop mag.
Vaak twijfelen tuiniers wat wel of niet op de composthoop mag.

Aarde (graszoden, zand, leem, klei): is grotendeel mineraal en dus niet verteerbaar door de micro-organismen. Door zijn inerte aard heeft aarde zelfs een uitdovende werking op het composteringsproces en haalt het de kwaliteit van de uiteindelijke compost sterk naar beneden omdat de aanwezige aarde geen humus oplevert zoals de rest van de compost.

Potgrond, een samenstelling van compost, turf en/of kokosvezel, is wel composteerbaar.

Brood, broodresten, chips, gebak, gekookte tafelresten… zijn moeilijk composteerbaar en komen beter niet op de composthoop terecht. Door het verwerkingsproces dat ze hebben ondergaan zijn ze heel verteerbaar geworden en zakken ze als een pudding ineen waardoor er kans op anaerobe vertering en dus stank ontstaat. Bovendien trekken ze gemakkelijk ongedierte aan. Enkel in kleine hoeveelheden zullen ze probleemloos composteren.

Compoststarters, -versnellers en kalk: de micro-organismen die zorgen voor de omzetting van het organisch materiaal tot compost, komen van nature op het organisch materiaal en in de bodem voor. Zodra ze in geschikte omstandigheden komen, vermenigvuldigen ze zich razendsnel en zetten het composteringsproces in gang. Ondanks de soms wat zure geur van de composthoop is de zuurtegraad van een goede composthoop neutraal tot eerder basisch. Conclusie: goede compost heeft geen behoefte aan extra toevoegingen.

Eierschalen zijn scheikundig gezien wel composteerbaar maar doen dit net als alle andere kalkrijke materialen slechts zeer langzaam. Door de eierschalen (en andere kalkrijke producten) zoveel mogelijk te verkleinen wordt het composteringsproces flink versneld.

Fruitresten en schillen van alle soorten inheems fruit maar ook van exotisch fruit zoals citrusvruchten, ananas en kiwi zijn het perfecte groene materiaal. Ze hebben een weinig stevige structuur, bevatten zeer veel vocht en heel wat voedingsstoffen voor de micro-organismen. Doordat ze zo vlug verteren, hebben ze de neiging om te verslempen en is het nodig om ze goed te vermengen met bruin, meer stevig materiaal.

Schillen van citrusvruchten hebben een slechte reputatie omdat ze vaak behandeld zijn met schimmelwerende producten. Deze producten breken bijna volledig af tijdens het composteringsproces en worden dan ook nauwelijks teruggevonden in de compost. Ondanks hun zure smaak zorgen ze ook niet voor verzuring van de compost omdat de organische zuren tijdens de compostering volledig worden afgebroken. De compostering van citrusschillen wordt versneld door ze in kleine stukjes te breken en ze zo goed mogelijk te verdelen over de composthoop.

Vers gemaaid gras en alle andere groene plantenresten bevatten veel vocht en voeding voor de micro-organismen en zijn dus altijd composteerbaar. Een goede mix met bruin materiaal is echter onontbeerlijk omdat de massa anders dichtslempt en er anaerobe vertering ontstaat en dus ook stank. Het probleem bij vers grasmaaisel is dat de hoeveelheid vaak te groot is in verhouding tot de compostruimte (bak of hoop). In dergelijke gevallen kan het beter zijn het gras af te voeren naar het containerpark of het in dunne lagen te gebruiken als mulchlaag in de borders en onder hagen. Dit voorkomt op een natuurlijke manier onkruidgroei en vaak is het verwonderlijk hoe vlug het gras door het bodemleven verteerd wordt en omgezet tot voedingsstoffen en humus die ten goede komen aan de planten.

Groenteresten (rauw) van alle soorten groenten die we in de tuin of winkel aantreffen gaande van sla over kool en raap tot ui, tuinkruiden en komkommer en alles wat er tussenin zit, zijn zondermeer composteerbaar. Door hun minder stevige structuur en het relatief hoog vochtgehalte zijn het ideale groene materialen en leveren ze compost op van een uitstekende kwaliteit. Mocht je eraan twijfelen: ook aardappelschillen zijn uitstekend te composteren. Vroeger werden aardappelen vaak behandeld met kiemremmers, in moderne opslagloodsen gebeurt de kiemremming eerder door koeling en begassing met stikstof en is er weinig risico op contaminatie van de compost door kiemremmers. Een goede verdeling van de schillen over de composthoop zorgt ervoor dat niet alleen het zetmeelrijke deel aan de binnenkant van de schil vlot verteerd maar ook de schil zelf.

Haagscheersel of de korte, groene takjes met kleine blaadjes zoals die van liguster, spirea, haagbeuk en de jonge twijgen van haagconiferen zijn in verse toestand een zegen voor het composteringsproces. Ze hebben alle kwaliteiten van groen en bruin: de dikste takjes houden het materiaal luchtig, twijgjes en schors zorgen voor voldoende voedingsstoffen en het sap van de blaadjes zorgt voor voldoende vocht. Zowel tijdens het composteringsproces als in de kwaliteit van het eindproduct is dat duidelijk te merken. Het verteringsproces verloopt nog sneller als je de scheerlingen opraapt met de grasmaaier waardoor de takjes gekneusd en verkleind worden. Dikkere takken en meer uitgerijpte twijgen van conifeerhagen worden best eerst verhakseld, voldoende bevochtigd en in de compostbak bijgemengd als bruin materiaal.

Hakselhout, schors, snoeihout en takken van vers gehakseld snoeihout van allerlei tuinstruiken en bomen is onder bepaalde voorwaarden goed composteerbaar. Zo is ondermeer de dikte, de fijnheid van de snippers en de versheid van het startmateriaal bepalend voor een goede compostering. Verse takken zijn gemakkelijker verwerkbaar dan droge takken. Zachte houtsoorten composteren makkelijker. Alle takken dikker dan een potlood worden best eerst gehakseld alvorens ze op de composthoop te gooien. Dat vergroot het oppervlak waarlangs het hout vocht kan opnemen en waarlangs de afbraakorganismen het hout kunnen afbreken. Zorg dus voor voldoende vocht. Houtsnippers zorgen niet alleen voor een voldoende luchtige composthoop maar zorgen ook voor een aanzienlijke hoeveelheid voedingsstoffen voor allerlei dierlijke organismen die het composteringsproces aan de gang houden.

Wordt vervolgd…

Lees ook in Tuin

Het nieuwe moestuinseizoen staat voor de deur

Tuin Door de zachte temperaturen belooft het in 2024 een vroeg seizoen te worden. De enthousiaste moestuinier voelt zich in deze periode zoals een kind in de weken voor Sinterklaas: voorzichtig bladerend door de catalogi van zaadhuizen en tuincentra op zoek naar nieuwigheden en curiosa, hier en daar aankruisend welk ras of soort men in het komende seizoen wel eens wil uit proberen.
Meer artikelen bekijken