Odisee Sint-Niklaas: Onderwerpen uit het nieuwe vak Landbouw-bedrijfsvoering’ zijn brandend actueel

De nood aan grondgebonden voeder en voedsel lijkt in deze maatschappelijk turbulente periode als een paal boven water te staan. Het inschakelen van goedkope natuurlijke mechanismen om de productiviteit en rentabiliteit van het bedrijf te handhaven of te verbeteren, is de uitdaging van vandaag. Een schoolvoorbeeld hiervan is de eiwitvoorziening op het melkveebedrijf, die onherroepelijk verbonden is met de stikstofuitstoot. Eiwitten zijn immers ketens van aminozuren, waarbinnen elk aminozuur een stikstofatoom (N) bevat in de aminogroep. Odisee had met Wim Govaerts, docent Agro- en biotechnologie en bedrijfsadviseur Farmdesk een gesprek over zijn vak Landbouwbedrijfsvoering.

Odisee: “Moeten we stikstofkunstmest blijven bemesten op melkveebedrijven nu de kunstmest loeiend duur wordt?”

WG:“ Als bedrijfsadviseur van Farmdesk reik ik mijn studenten reële cases aan. Indien we uitgaan van een graslandbemesting met 300 kg kalkammonsalpeter (KAS) voor de eerste snede, 250 kg KAS voor de tweede snede en 150 kg KAS voor de derde snede, levert de totale stikstofaanvulling van 700 kg KAS/jaar 189 kg stikstof op (27% kg N in KAS) en dit kan op zijn beurt 1.181 kg eiwit (189 kg N x 6,25 kg eiwit/kg N) opleveren. We gaan gemakkelijkheidshalve uit van historische KAS-prijzen van 200 euro/ton, terwijl deze nu 600 euro/ton zijn. Indien we deze 700 kg KAS per ha strooien, komt dit neer op een kostenstijging van 280 euro/ha (0,4 euro per KAS x 700 kg KAS/ha). Uitgaande van een DS-opbrengst van 12 ton/ha per jaar, stijgt de graskuilkost hierdoor met 23,34 euro/ton DS. Met 7 kg DS graskuil per koe per dag bij een melkproductie van 30 kg meetmelk, komt dit neer op een voerkoststijging van 0,55 cent/kg meetmelk of op een jaarkostprijsstijging van 5.500 euro op een bedrijf dat een miljoen l melk produceert. Indien we deze 700 kg/ha zouden reduceren tot 233 kg KAS per ha om met dezelfde euro’s als in het verleden te kunnen bemesten, daalt de eiwitopbrengst met 788 kg eiwit per ha per jaar (467 kg KAS x 0,27 kg N/kg KAS x 6,25 kg eiwit/kg N). Farmdesk berekende bij compensatie met gewone sojaschroot of met VLOG-sojaschroot (beide 49% RE) en de huidige marktprijzen de extra voerkosten: • 788 kg eiwit/0,49 kg eiwit per kg sojaschroot x 504 euro/kg sojaschroot 49% RE = 811 euro per ha; • 788 kg eiwit/0,49 kg eiwit per kg sojaschroot x 731 euro/kg VLOG-sojaschroot 49% RE = 1.176 euro per ha.

Door een teeltuitgave van 280 euro/ha te vermijden, loop je dus kans om 811 tot 1.176 euro/ha extra kosten gepresenteerd te krijgen aan de kant van de krachtvoeruitgaven.”

Inzetten op stikstoffixatie met ruwvoer- vlinderbloemigen

Dus kunstmest kopen ondanks de dure prijs lijkt de boodschap en dan maar verder hopen op een vlotte beschikbaarheid? Is er dan geen vluchtroute?

Toch wel, ruwvoervlinderbloemigen kunnen 50 kg N per ton DS per ha per jaar fixeren. Als we ervoor zorgen dat er 30% klaver in ons grasbestand zit, komen we met deze grasklaver tot een stikstoffixatiecapaciteit van 3.600 kg DS klaver in de grasklaver (30% klaver van 12 ton DS grasklaver). Dit brengt ons 180 kg N-fixatie per ha (3,6 ton DS klaver x 50 kg N per ton DS klaver per ha per jaar), wat overeen komt met 667 kg KAS. Laten we daarom in het voorjaar nog 50 kg KAS strooien om de eiwitopbrengst minstens te evenaren en we komen zeker tot de gewenste opbrengst vanuit de stikstofzijde. Zo komen we tot een kost van 30 euro KAS (duur) per ha en 160 euro aanlegkosten extra gespreid over 4 jaar omwille van de klaveraanvulling.

Dit maakt 70 euro kosten per ha, die zelfs maar half zo hoog zijn als de 700 kg KAS aan de historische prijs van 200 euro per ton. Kortom, ruwvoervlinderbloemigen horen stilaan meer en meer thuis in het voederplan voor melkkoeien om de voederkostprijs onder controle te houden.

Weet dat er historisch nog een grasklaverpremie was in Vlaanderen van 450 euro/ha en dat er nu in de pré-ecoregelingen in Vlaanderen gewag gemaakt wordt van een grasklaverkruidenpremie van 350 euro en 300 euro voor ecologisch beheerd grasland zonder derogatie, kunstmestgebruik of bestrijdingsmiddelen. Voor Vlaamse melkveehouders staat de deur naar ruwvoervlinderbloemigen dus wagenwijd open. Er is er geen reden meer om te twijfelen aan de inzet van ruwvoervlinderbloemigen in de ruwvoerteeltplanning. De bodem moet wel klaar zijn om ruwvoervlinderbloemigen te kunnen dragen. Naast de pH is ook een correcte mineralenstatus in de bodem essentieel om de stikstoffixatiecapaciteit te kunnen maximaliseren.

Misschien gaat Poetin minder macht krijgen als wij meer inzetten op stikstoffixatie met ruwvoervlinderbloemigen? Bovendien wordt de veehouder er ook beter van, terwijl de voedselvoorziening in ons dichtbevolkt Vlaanderen gehandhaafd wordt.

Diverse bedrijfsstrategieën mogelijk

We rekenden met Farmdesk uit dat er wel te kiezen valt tussen diverse bedrijfsstrategieën met ieder zijn behorende consequentie (als voorbeeld: de optimalisatie van bedrijfseigen voederwinning voor een bedrijf met 120 koeien en 52 ha grond, waarvan 27 ha grasland):

1. Blijven bemesten met evenveel kunstmest als in het verleden doet de kosten voor het bedrijf stijgen met 6.284 euro per jaar.

2. Minder bemesten door maar evenveel geld uit te geven aan kunstmest (kunstmest verdriedubbelde in prijs), levert de noodzaak op om meer eiwitrijk voer te kopen, wat neerkomt op een kostenstijging die nog hoger is dan kunstmest kopen aan de huidige prijzen. Als we gewone sojaschroot inzetten tegen de huidige prijzen om de eiwitkrapte in het gras te compenseren moeten we voor 11.383 euro extra kosten maken.

3. Door met grasklaver te werken, kunnen we een kostenstijging van 6.284 euro ruim (7.064 euro) tenietdoen en zo ons technisch en bedrijfseconomisch resultaat van weleer zeker behouden. Zo kunnen we zelf genieten van de hogere melkprijs.

4. Laat in dit laatste geval ook de 8.100 euro extra premie een steuntje in de rug zijn om het avontuur aan de durven. We kunnen hiermee wat leergeld betalen onderweg, moest het nodig zijn.

Bagage meegeven aan de studenten

“Bovenstaande berekeningen doen onze studenten kritisch denken. Zo worden ze klaargestoomd om als zelfstandige ondernemers of als omkaderingspersoneel optimaal te kunnen functioneren. Bovendien laat ik hun het examen afleggen tussen de gewassen, het voer en de koeien. Dat is de uitgelezen manier om samen met hen te kijken of hun theoretische kennis klaar is om door hen in de praktijk toegepast te kunnen worden», stelt Wim Govaerts.

“Het is voor de opleiding duidelijk hoe belangrijk het is om steeds voldoende maatschappelijke, landbouwtechnische, economische en administratieve bagage mee te geven aan de studenten om in harmonie met een breed maatschappijbeeld te komen tot de ontwikkeling van stevig ondernemerschap. Dit naast het vanzelfsprekend noodzakelijk multidisciplinair vakmanschap dat thuishoort op het landbouwbouwbedrijf van de toekomst, welke dimensie dit ook zal hebben.”

Kortom het bedrijf ronddenken op ecologisch, milieukundig, technisch en bedrijfseconomisch vlak binnen het vak Landbouwbedrijfsvoering blijkt goed voor de maatschappij, het milieu en de boer(inn)en zelf … en misschien werkt het nog tegen de oorlog ook?

Odisee