Edito: industrie worstelt met imago
De landbouw is de afgelopen decennia stukken productiever geworden, mede dankzij sprongen vooruit in de zaadveredeling en gewasbescherming. Het glyfosaatdossier leert ons dat die sprongen vooruit wel eens begrensd kunnen worden door een groeiend wantrouwen in de samenleving. Grootschaligheid en industrie worden verdacht gemaakt.
In juni 2018 was de overname van Monsanto door Bayer een feit. De champagneglazen werden geheven. De grootste en meest invloedrijke zaadveredelaar van deze wereld kwam zo in handen van Bayer, ook groot in zaadveredeling maar vooral wereldwijd nummer twee met gewasbeschermingsmiddelen. Het imago van Monsanto is in de landbouw uitstekend.
Daarbuiten is het anders. Burgers kennen de toeleveraars van boeren niet of nauwelijks; dat Bayer meer doet dan medicijnen, is ze vaak onbekend. Maar Monsanto behoort tot de woordenschat van leden van de groene beweging, en dankzij hen inmiddels ook veel minder activistische burgers. Zoek op Amazon op ‘Monsanto’ en u vindt tientallen anti-Monsantowerken zoals Le monde selon Monsanto van Marie Monique Robin, We’re Monsanto: feeding the world, lie after lie van Brett Wilcox, de film David vs. Monsanto van Bertram Verhaag etc. etc.
Monsanto wordt verweten op agressieve wijze genetisch gemodificeerde gewassen te hebben gecommercialiseerd. Daarnaast is het bedrijf eigenaar van het grootste merk in gewasbescherming, het op glyfosaat gebaseerde Roundup. Veel analisten dachten dat Bayer Roundup zou verkopen om toestemming te krijgen voor de overname. In plaats daarvan verkocht het bedrijf een andere breedsprectumherbicide, LibertyLink. Glyfosaat wordt in verband gebracht met kanker en Bayer heeft met de overname van Monsanto duizenden rechtszaken in de VS op haar dak gekregen.
Enkele werden in eerste aanleg verloren. De marktkapitalisatie daalde met meer dan 30 miljard euro. De aandeelhouders van Bayer zijn daarom woedend, en weigerden onlangs de Bayer-directie decharge te verlenen. De wetenschappelijke argumenten tegen genetische modificatie en glyfosaat zijn voor hen minder relevant dan het verloop van het maatschappelijk debat. In het debat worden industrie en de grootschalige landbouw waarop de toelevering zich vaak richt tegenover individuele mensen en een fantasiebeeld van een kleinschalige landbouw gezet.
De industrie zelf is deels schuldig aan het wantrouwen. Als we decennia teruggaan, zien we een industrie die zoveel mogelijk werkzame stof voorschreef. Het motto: zolang de plant er niet aan dood gaat, is het goed. Nu is dat wel anders. De belangrijkste drijvende kracht achter de beeldvorming zijn ngo’s als Greenpeace. Wellicht zijn voor hen de inhoudelijke argumenten voor en tegen glyfosaat ook van ondergeschikt belang. Monsanto als stok om mee te slaan, met een ultiem doel: een wereld waarin minder of geen middelen worden gebruikt. Wat dat betekent voor de voedselproductie wereldwijd, laat zich raden.
