Kiemgroenten: een moestuin op je vensterbank
Je hoeft er echt geen groene vingers voor te hebben om zaadjes te laten uitgroeien tot gezonde, smaakvolle kiemen. Alles wat je nodig hebt om tot een goed resultaat te komen zijn een handvol geschikte zaden, de juiste hoeveelheid vocht en de juiste temperatuur.
Het lijkt wel ‘tuinieren voor dummies’: er kan zo goed als niets fout gaan en toch is het resultaat schitterend. Kiemgroenten ontstaan wanneer een zaadje onder invloed van licht, temperatuur en vochtigheid kiemt. Het kiemproces zorgt ervoor dat de hoeveelheid enzymen, eiwitten en mineralen aanzienlijk toeneemt ten opzichte van de oorspronkelijke zaden. Daardoor ontstaat een licht verteerbare, biologische en caloriearme smaakbom die gebruikt kan worden als garnituur in salades, wokgerechten, aperitiefhapjes en als beleg (eventueel in combinatie met plattekaas) op de boterham. Wie nog op zoek is naar een kleurrijke garnituur of naar een specifiek smaakje (de smaak van kiemen varieert naargelang de soort zaden) voor het kerstdiner, kan nu nog aan de slag. De meeste kiemen zijn binnen de 7 dagen na de opstart al klaar voor consumptie.
Aan de slag
Kiem- of microgroenten zijn versgekiemde zaden of kiemplantjes die in een zeer jong stadium ‘geoogst’ worden. Ze kunnen op 2 verschillende manieren geteeld worden: met of zonder groeimedium (grond of een substraat dat voldoende vocht kan vasthouden).
-in een kiempot (kiemgroenten): Spoel de zaden in een zeef, doe ze in een propere glazen pot en giet er lauw water overheen, zodat de zaden enkele cm onder water staan. Dek de pot af met een doek of fijn gaas en zet dit vast met een elastiek. Laat de zaden zo 8 tot 12 uur weken op kamertemperatuur. Giet daarna de zaden af, door de stof heen, en spoel ze dan goed. vul vervolgens de pot onder de kraan, schud voorzichtig en laat het spoelwater weer door de stof heen weglopen. Zet de pot daarna schuin ondersteboven, bijvoorbeeld in een vergiet of een afdruiprek, zodat overtallig water weg kan lopen en lucht toch in de pot kan. Herhaal de spoelbeurt (gebruik het best lichtlauw water) 2 keer per dag om de zaden fris en vochtig te houden. De meeste zaden zijn na 4 tot 10 dagen klaar voor consumptie.
- met substraat (microgroenten): Spoel de zaden in een zeef onder de kraan. Leg op de bodem van een plastic schaaltje 2 lagen keukenpapier of een laag watten die je bevochtigt met lauw water. Spreid de zaden uit over het vochtig substraat, zodanig dat de zaden elkaar net niet raken. Zet de zaden op een warme plaats en houd het substraat vochtig. Als de kiemen 3 tot 4 cm hoog zijn, kan men ze oogsten door ze net boven het substraat af te knippen. Als alternatief kan je ook zaaien in bloempotjes gevuld met zaai- en stekgrond die je voldoende vochtig houdt.
In tuinwinkels zijn er allerlei kweeksystemen op de markt die gebaseerd zijn op 1 van de bovenstaande methodes: kiemzakken, kiembakken, tot zelfs heuse, stapelbare systemen voorzien van een waterreservoir en een automatisch benevelingssysteem.
Om problemen met schimmels en bacteriën te vermijden koop je het best zaden die speciaal aangeboden worden voor het kweken van kiemgroenten. Vaak zijn dat biologische zaden, maar dat is geen must. Kiemgroenten van verschillende gewassoorten hebben elk hun specifieke kleuren en smaakeigenschappen.
Peulvruchten
Ontkiemde peulvruchten zijn een geweldige bron van eiwitten. Peulvruchten kiemen snel, blijven lekker knapperig en hebben een milde smaak. Bovendien kan je deze kiemen op het laatste moment toevoegen aan soepen en roerbakgerechten zonder dat er voedingsstoffen verloren gaan. Peulvruchten die in aanmerking komen als kiemgroente zijn onder andere linzen, kreukerwten, doperwten, sojabonen, zwarte bonen en kikkererwten. Reeds lang ingeburgerd zijn de scheuten van de mungboon (taugé, maar ook vaak verkocht als sojascheuten). Laat bonen 8 tot 10 uur weken, spoel ze om de 12 uur. Één tot 2 dagen na het weken zijn ze, pas ontkiemd, eetklaar.
Granen
Gekiemde granen zijn een fantastische bron van vezels en gezonde (ongeraffineerde) koolhydraten. Ze ontkiemen snel, zijn lekker stevig en hebben een milde smaak. Na het ontkiemen kan je ze laten drogen, zodat ze weer knapperig worden. Ook zaden die strikt genomen geen granen zijn zoals amarant, gierst en quinoa, vallen onder deze categorie. Week granen 8 tot 10 uur in lauw water. Rijst kan je het best minstens 12 uur, beter 24 uur laten weken. Amarantzaden kan je het best gewoon afspoelen, anders worden ze te papperig. Quinoa moet je extra lang spoelen onder stromend water om de saponines weg te spoelen. Daarna om de 12 uur spoelen en afgieten. Één tot 2 dagen na het spoelen zijn de net gekiemde zaden eetklaar.
Kiemen met blaadjes
Kiemen met blaadjes zijn de ideale vervangers voor de bladgroenten die we ’s zomer vers uit de tuin oogsten. Lekkere kiemen kan men kweken uit onder andere: luzerne (alfalfa), klaver, radijs, broccoli, boerenkool, rode kool, groene kool, dille, venkel, mosterd, ui en bieslook. De kleine zaadjes groeien uit tot kiemen die boordevol voedingsstoffen zitten en die rijk zijn aan vitaminen, vezels, mineralen én chlorofyl. Ze zijn oogstbaar als de eerste blaadjes – eigenlijk de kiemlobben – verschijnen. Voor de meeste soorten is dat na ongeveer een week. Ui, dille en venkelzaad hebben wat meer tijd nodig. Door ze zo vroeg te oogsten hebben de kiemen nog niet de smaak van de volwassen groente. De smaak is vaak verrassend kruidig of pittig. Het kiemen gebeurt net zoals bij de vorige zaden door ze 8 tot 10 uur voor te weken en ze nadien om de 12 uur te spoelen. Alleen duurt het wat langer tot ze oogstklaar zijn. Als de kiemen voor het oogsten wat bleek zijn – wat wel eens gebeurt als ze op een donkere plaats gestaan hebben – volstaat het ze enkele uren in het volle daglicht te zetten om ze mooi op kleur te laten komen.
Gelatineuze zaden en lange kiemen
Sommige zaden (lijnzaad, chiazaad, vlozaad, rucolazaad, veldkers) vormen een gelachtig omhulsel als ze nat worden en worden daardoor wat glibberig en plakkerig en zijn niet geschikt om te laten kiemen in een kiempot. Ook zaden die langere kiemen vormen (zonnebloempitten, boekweitzaad, peulerwten) hebben wat meer tijd nodig en worden daarom beter niet gekiemd in een kiempot. De genoemde zaden zijn ideaal om te kweken op substraat. De scheuten die op deze manier ontstaan, zijn oogstbaar na het verschijnen van de eerste kiemblaadjes (5 tot 14 dagen na de opstart).
